Κυριακή Β΄ Των Νηστειών (άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, Αρχιεπισκόπος Θεσσαλονίκης) - "Ο φωτισμός"

Ο Φωτισμός

Σήμερα η εκκλησία μας τιμά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά επίσκοπο Θεσσαλονίκης. Αυτό που θα αναφέρουμε μόνο είναι η προσευχητική στάση του αγίου, η γνωστή προσευχή που ήταν ο κεντρικός άξονας της ζωής του. Η ευχή που έλεγε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι “Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισον με το σκότος”. Αυτή είναι στάση ζωής. Αυτή είναι πραγματικά άνοιγμα στο Θεό. Τι σημαίνει “Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισον με το σκότος”. Εγώ είμαι το σκότος εσύ είσαι το φως, μόνος μου δεν μπορώ να φωτιστώ, όσο και να επιχειρήσω όσο και να προσπαθήσω όσο να καλλιεργήσω τον εαυτό μου δεν μπορώ να φωτιστώ γιατί φωτισμός δεν είναι μία αντικειμενική γνώση αλλά φωτισμός είναι η ζωντανή σχέση με τον Θεό, η θεωρία του θείου φωτός· το να μπορεί να γίνει ορατός ο Θεός στη ζωή μου, το να έχω πραγματική σχέση μαζί Του.

Τι σημαίνει “φώτισον με το σκότος”; σημαίνει ότι αδειάζω ολόκληρος από τους λογισμούς μου από τις ιδέες μου από τις αγωνίες μου από τις σκοπιμότητες μου από τις φαντασίες μου από τους στόχους μου είμαι απολύτως κενός από τον εαυτό μου για να είμαι πλήρης από τον Θεό. Αυτός είναι ο δρόμος γνώσεως του Θεού. Αυτός είναι ο δρόμος της πραγματικής εμπειρίας Θεού και της γνώσεως του Θεού. Δεν είναι η μελέτη· η μελέτη είναι το υλικό που μας βοηθάει να μπούμε σε αυτή την προσευχητική οδό, αλλά δεν είναι η πηγή της γνώσεως. Η πηγή του φωτισμού είναι ο ίδιος ο Θεός.

Αυτή η στάση αυτή η προσωπική συντριβή και το άνοιγμα στον Θεό μας κάνει ικανούς στο να είμαστε συγχωρητικοί και στους άλλους. Όταν γνωρίζουμε το σκότος μας δεν μπορούμε να κρίνουμε τον άλλον που βρίσκεται στα σκότη του. Όταν γνωρίζω ότι δεν εξαρτώνται από εμένα τα πράγματα αλλά από το φωτισμό του Θεού δεν έχω το δικαίωμα και δεν μπορώ να κρίνω κανένα, αλλά μου δημιουργείται ένα άλλο ήθος. Όμως αυτό για να το συνειδητοποιήσει κανείς χρειάζεται να καταλάβει την αξία της προσευχής. Χωρίς προσευχή δεν υπάρχει πνευματική ζωή, ή μάλλον, χωρίς προσευχή δεν υπάρχει ζωή. Ο άνθρωπος που δεν έχει την προσευχή ως άξονα ζωής του δυστυχώς είναι ένας κενός άνθρωπος, ένας κούφιος άνθρωπος, μπορεί κοινωνικά και είναι καταξιωμένος, μπορεί να έχει φυσικά χαρίσματα αλλά είναι ένας άνθρωπος χωρίς ζωή.

Αυτό που γίνεται στην πνευματική πορεία είναι η εμπειρία της αγάπης του Θεού και της ζωής που δίνει ο Θεός. Χωρίς όμως αυτή την πορεία ο άνθρωπος μπορεί να 'ναι ένας καλός άνθρωπος, ένας ηθικός άνθρωπος, ένας καθωσπρέπει άνθρωπος, αλλά ένας νεκρός άνθρωπος. Άνθρωπος που δεν αγάπησε την προσευχή που δεν αγάπησε την ησυχία που δεν αγάπησε την σιωπή η οποία δημιουργεί το περιβάλλον για προσωπική σχέση με τον Θεό είναι ένας άρρωστος άνθρωπος.

Άνθρωπος που δεν αγαπά την ησυχία που δεν αγαπά την μόνωση τη δημιουργική, είναι ένας νεκρός άνθρωπος και αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να 'ναι αληθινά κοινωνικός άνθρωπος. Ο αληθινά κοινωνικός άνθρωπος που μπορεί να σχετίζεται βαθιά με τους ανθρώπους είναι ο προσευχόμενος άνθρωπος αυτός που έχει στιγμές προσωπικής σχέσης με το Θεό. Η πνευματική ζωή λοιπόν δεν είναι κάποιοι κανόνες όπως μας μάθανε που πρέπει να τους κάνουμε για να μας ανταμείψει ο Θεός· η πραγματική ζωή είναι μία διαρκής πάλη με τον Θεό, να δημιουργηθούν οι συνθήκες ούτως ώστε να γίνει ορατός ο Θεός στη ζωή μας. Να δημιουργηθεί το πλαίσιο ούτως ώστε να ελκύσουμε τον Θεό στην ζωή μας, και ελκύουμε τον Θεό στην καρδιά μας όταν ποθούμε τον Θεό όταν αναγνωρίσουμε ποια είναι η ζωή μας όταν καταλάβουμε τα χάλια τότε αυτή η διαδικασία της συντριβής που δεν είναι απλώς ψυχολογική συντριβή, - νιώθω την αναξιότητα μου, αλλά είναι υπαρξιακή συντριβή που λέω ότι χωρίς τον Θεό, δεν υπάρχει ζωή, χωρίς τον Θεό δεν αξίζει να ζω, χωρίς τον Θεό δεν βρήκα νόημα στη ζωή, και όλη μου η ζωή είναι μία πάλη να βρω αυτό το νόημα, να βρω αυτόν το θησαυρό.

Η προσευχή λοιπόν είναι το μεγαλύτερο άθλημα που μπορεί να κάνει ο άνθρωπος. Η προσευχή είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αληθινός ο άνθρωπος, βρίσκει την ταυτότητα του την πραγματική. Η πνευματική μας ζωή, η εκκλησία είναι σε πτώση, εφόσον δεν αγάπησε την προσευχή. Λείπει η εσωτερική ζωή. Κάναμε μία εκκλησία και μία πνευματική ζωή ακτιβιστική, -να κάνουμε πράγματα, να φαίνεται εξωτερικά αλλά αυτά δεν έχουν περιεχόμενο, δεν στέκουν πουθενά εάν δεν είναι στο βίωμα της προσευχής της προσωπικής εμπειρίας του Θεού. Και τα μυστήρια της εκκλησίας αφομοιώνονται αποκτούν αφομοιωτική δύναμη ο άνθρωπος αποκτά αφομοιωτική δύναμη να αφομοιώνει και να καρπωθούν τα μυστήρια μέσα στην καρδιά του με πρώτο το μυστήριο της θείας ευχαριστίας εφόσον είναι ένας προσευχόμενος άνθρωπος.

Δεν έρχεσαι ανοίγεις το στόμα σου και φεύγεις και γίνανε όλα τα πράγματα. Χρειάζεται προπόνηση, χρειάζεται παιδεία και η παιδεία είναι μέσα στην καρδιά μας. Αυτή η πάλη να μαλακώσει η καρδιά μας για να μπορεί να μην στέκουν εμπόδια σε αυτήν την όραση σε αυτή τη θεωρία του Θεού, και τα εμπόδια είναι ο εγωισμός μας είναι ο λογισμός μας είναι τα πάθη μας. Προπονούμαστε, ασκούμαστε, λοιπόν να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ούτως ώστε να καρποφορήσει το μυστήριο.

Ο άνθρωπος ο οποίος ετοιμάζεται για τη θεία ευχαριστία πραγματικά ετοιμάζεται ζει την ησυχία και προετοιμάζεται για αυτή τη συνάντηση που είναι η θεία ευχαριστία το σώμα και το αίμα του Χριστού οπωσδήποτε θα πληρωθεί θα τον πληρώσει η χάρις του Θεού θα τον ανταμείψει δηλαδή θα ζει την χαρά της αίσθησης της αγάπης του Θεού και την χαρά της παρουσίας του Θεού.

Δεν λειτουργούν λοιπόν τα μυστήρια μαγικά αλλά οι συνθήκες αυτές για να μπορέσει ο άνθρωπος και την πνευματική ζωή να ζήσει αλλά να ζήσει και μία υγιή κοινωνική ζωή και να είναι σε μία ιστορία ο ψυχισμός του που προϋπόθεση να 'ναι να μπορεί να αντέχει τον εαυτόν του. Να αντέχει τον εαυτό του στη μοναξιά του και αντέχουμε τον εαυτό μας μόνο στην προσευχή.
Φοβόμαστε την ησυχία, γιατί στην ησυχία και στην προσευχή βγαίνουν όλα τότε, τα θηρία που υπάρχουν μέσα μας· τα κενά, τα αδιέξοδα, οι απορίες, οι αμφισβητήσεις, όλα τούτα. Όταν συνηθίσουμε και εξοικειωθούμε με την πραγματικότητα μας και δεν απελπιζόμαστε και εξακολουθούμε να περιμένουμε το ανέφικτο δηλαδή τη χάρη του Θεού τότε θα κάνει το ανέφικτο εφικτό ο Θεός και θα μας πλουτίσει με την αίσθηση της παρουσίας του και της αγάπης του.